Przyczyny zmian klimatu

Spalanie paliw kopalnych, wycinanie lasów i hodowla zwierząt gospodarskich w coraz większym stopniu wpływają na klimat i temperaturę Ziemi.

W wyniku tych działań ilość gazów cieplarnianych naturalnie występujących w atmosferze znacznie wrosła, a to wpływa na zwiększenie efektu cieplarnianego oraz globalnego ocieplenia.

Lata 2011–2020 były najcieplejszą dekadą w historii, a średnia temperatura na świecie w 2019 r. wyniosła 1,1 °C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej. Globalne ocieplenie wywołane przez człowieka rośnie obecnie w tempie 0,2 °C na dziesięć lat.

Wzrost o 2 °C w stosunku do temperatury w okresie przedindustrialnym wiąże się z poważnymi negatywnymi skutkami dla środowiska naturalnego oraz zdrowia i dobrostanu ludzi. Między innymi powoduje znacznie większe ryzyko wystąpienia niebezpiecznych i potencjalnie katastrofalnych zmian w środowisku globalnym.

Z tego powodu społeczność międzynarodowa uznała, że należy utrzymać ocieplenie znacznie poniżej 2 °C i kontynuować działania na rzecz ograniczenia tego wzrostu do 1,5 °C.

Główną siłą napędową zmiany klimatu jest efekt cieplarniany. Niektóre gazy w atmosferze działają jak dach szklarni – wprawdzie przepuszczają energię słoneczną „do środka”, ale również zatrzymują część tego promieniowania i powodują globalne ocieplenie.

Wiele z tych gazów cieplarnianych występuje w warunkach naturalnych, jednak działalność człowieka wpływa na zwiększenie obecności niektórych spośród nich w atmosferze, a zwłaszcza:

• dwutlenku węgla (CO₂)
• metanu
• podtlenku azotu
• fluorowanych gazów cieplarnianych.

Dwutlenek węgla pochodzący z działalności człowieka przyczynia się do globalnego ocieplenia w największym stopniu. Do 2020 r. jego stężenie w atmosferze wzrosło do 48 proc. powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej (do 1750 r.).

Inne gazy cieplarniane są emitowane w mniejszych ilościach na skutek działalności człowieka. Metan jest gazem cieplarnianym o większej mocy niż CO₂, ale krócej utrzymuje się w atmosferze. Podtlenek azotu, podobnie jak CO₂, jest gazem cieplarnianym długożyciowym, który gromadzi się w atmosferze przez dziesięciolecia, a nawet stulecia. Zanieczyszczenia niebędące gazami cieplarnianymi, w tym aerozole, takie jak sadza, mają różne skutki związane z ociepleniem i chłodzeniem, a także są powiązane z innymi kwestiami, takimi jak zła jakość powietrza.

Szacuje się, że w latach 1890–2010 przyczyny naturalne, takie jak zmiany promieniowania słonecznego lub aktywności wulkanicznej, przyczyniły się do ogólnego wzrostu temperatury o mniej niż ±0,1 °C.

• W wyniku spalania węgla, ropy i gazu powstają dwutlenek węgla i podtlenek azotu.
• Wycinanie lasów (wylesianie). Drzewa pomagają regulować klimat poprzez pochłanianie CO₂ z atmosfery. Kiedy są one wycinane, zmagazynowany w nich węgiel znów trafia do atmosfery, a to przyczynia się do efektu cieplarnianego.
• Intensywna hodowla zwierząt gospodarskich. Krowy i owce produkują duże ilości metanu podczas trawienia.
• Nawozy azotowe powodują emisje tlenków azotu.
• Fluorowane gazy cieplarniane są emitowane z urządzeń i produktów, które wykorzystują te gazy. Mają one bardzo wysoką wydajność cieplną, aż do 23 tys. razy wyższą niż CO₂.

Ponieważ każda tona emitowanego CO₂ przyczynia się do globalnego ocieplenia, wszystkie redukcje emisji przyczyniają się do jego spowolnienia. Aby całkowicie powstrzymać globalne ocieplenie, emisje CO₂ muszą na całym świecie osiągnąć zerową wartość netto. Ponadto ograniczenie emisji innych gazów cieplarnianych, takich jak metan, może również mieć silny wpływ na spowolnienie globalnego ocieplenia, zwłaszcza w perspektywie krótkoterminowej.

Skutki zmiany klimatu są niezwykle poważne i mają wpływ na wiele aspektów naszego życia. Zarówno przeciwdziałanie zmianie klimatu, jak i przystosowanie się do ocieplającego się świata to główne priorytety UE. Musimy jak najszybciej podjąć działania w dziedzinie klimatu. Informacje o tym, co robi UE w walce z kryzysem klimatycznym.