Przejdź do treści głównej
Climate Action

Rolnictwo węglowe

Sektor gruntów ma pierwszorzędne znaczenie dla osiągnięcia gospodarki neutralnej dla klimatu, ponieważ może wychwytywać dwutlenek węgla z atmosfery.

Sektor gruntów ma pierwszorzędne znaczenie dla osiągnięcia gospodarki neutralnej dla klimatu, ponieważ może wychwytywać dwutlenek węgla z atmosfery. Jednak aby zmotywować sektor rolnictwa i sektor leśno-drzewny do działań chroniących klimat i zaangażowania się w realizację Europejskiego Zielonego Ładu, konieczne jest wprowadzenie bezpośrednich zachęt do stosowania praktyk przyjaznych dla klimatu. Obecnie bowiem nie ma żadnego ukierunkowanego narzędzia politycznego, które służyłoby do motywowania zarządców gruntów do zwiększenia powierzchni naturalnych systemów pełniących rolę pochłaniaczy dwutlenku węgla i ich ochrony.

Z tego powodu w grudniu 2021 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie zrównoważonego obiegu węgla, zgodnie z zapowiedzią w strategii „Od pola do stołu”. W komunikacie przedstawiono krótko- i średnioterminowe działania mające na celu sprostanie obecnym wyzwaniom związanym z rolnictwem węglowym w celu zwiększenia skali tego ekologicznego modelu biznesowego, w ramach którego zarządcy gruntów są nagradzani za stosowanie praktyk prowadzących do pochłaniania dwutlenku węgla, z ogromną korzyścią dla różnorodności biologicznej. Działania te obejmują:

  • promowanie agrotechnik węglochłonnych w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) i innych programów unijnych, takich jak LIFE i „Horyzont Europa”, w szczególności w ramach paktu na rzecz zdrowych gleb w Europie oraz przy wykorzystaniu funduszy z budżetu krajowego
  • przyspieszenie standaryzacji metod monitorowania, sprawozdawczości i weryfikacji w celu zapewnienia jasnych i wiarygodnych ram dla rolnictwa węglowego
  • oferowanie zarządcom gruntów transferu wiedzy, a także usług zarządzania danymi i spersonalizowanych usług doradczych.

Przykłady skutecznych praktyk rolnictwa węglowego obejmują:

  • zalesianie i ponowne zalesianie z poszanowaniem zasad ekologicznych, aby sprzyjało różnorodności biologicznej, oraz udoskonalona zrównoważona gospodarka leśna uwzględniająca praktyki przyjazne dla różnorodności biologicznej i dostosowanie lasów do zmiany klimatu
  • system rolno-leśny i inne formy rolnictwa mieszanego łączące roślinność drzewiastą (drzewa lub krzewy) z systemami produkcji roślinnej lub zwierzęcej na tych samych gruntach
  • stosowanie międzyplonów, upraw okrywowych i upraw konserwujących oraz poprawa cech krajobrazu: ochrona gleb, ograniczenie dewastacji gleby wskutek erozji i zwiększenie zawartości węgla organicznego w glebie na zdegradowanych gruntach ornych
  • ukierunkowane przekształcanie gruntów uprawnych w ugory lub obszarów odłogowanych w trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe
  • odtwarzanie torfowisk i terenów podmokłych, co pozwala ograniczyć utlenianie istniejących zasobów węgla i zwiększa potencjał pochłaniania dwutlenku węgla.

Komisja promowała już rolnictwo węglowe w zaleceniach dotyczących planów strategicznych WPR państw członkowskich i będzie nadal przedstawiać możliwości rolnictwa węglowego w swojej ocenie planów WPR do czasu ich przyjęcia w 2022 r.

Ponadto, aby zapewnić jasność co do jakości procesu usuwania dwutlenku węgla i zaradzić problemowi niejednolitych ram prawnych, w 2022 r. Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w sprawie opracowania ram regulacyjnych dotyczących certyfikacji usuwania dwutlenku węgla w oparciu o solidne i przejrzyste rozliczanie emisji dwutlenku węgla. Ma to umożliwić monitorowanie i weryfikację stosowanych praktyk.

Wytyczne techniczne dotyczące rolnictwa węglowego

27 kwietnia 2021 r., po przeprowadzeniu dwuletniego badania, Komisja opublikowała podręcznik techniczny dotyczący sposobu wprowadzania i upowszechniania rolnictwa węglowego w UE. Podręcznik ma pomóc podmiotom prywatnym i organom publicznym w zapoczątkowaniu inicjatyw promujących rolnictwo węglowe.

W badaniu przeanalizowano podstawowe kwestie, wyzwania, kompromisy i warianty działań. Komisja dokonała przeglądu dotychczas stosowanych systemów wynagradzania sekwestracji dwutlenku węgla lub redukcji emisji w pięciu obszarach: odtworzenie i ponowne nawadnianie torfowisk, system rolno-leśny, utrzymanie i zwiększenie zawartości węgla organicznego w glebach mineralnych, zarządzanie węglem organicznym w glebie na użytkach zielonych, a także kontrola emisji dwutlenku węgla w gospodarstwach chowu zwierząt.

W badaniu stwierdzono, że oparte na wynikach programy rolnictwa węglowego mogą znacząco wspomóc wysiłki Unii na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu. Przedstawiono w nim również konkretne zalecenia dotyczące ich wdrażania. Konieczne jest opracowanie inicjatyw pilotażowych na poziomie lokalnym lub regionalnym, aby można było zdobyć doświadczenie potrzebne do zwiększenia skali rolnictwa węglowego. Dzięki temu możliwe będzie lepsze projektowanie, zwłaszcza w zakresie certyfikacji usuwania dwutlenku węgla, oraz podnoszenie wiedzy rolników i uświadomienie im, jakie korzyści przyniesie im taki model rolnictwa.

Podręcznik na ten temat jest dostępny w języku angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim i hiszpańskim. Jego uzupełnieniem jest sprawozdanie w sprawie wsparcia analitycznego na rzecz wdrożenia unijnej inicjatywy dotyczącej rolnictwa węglowego (w języku angielskim).

Wydarzenia

Komisja zorganizowała szereg wydarzeń poświęconych rolnictwu węglowemu oraz roli rolnictwa, użytkowania gruntów i leśnictwa w kontekście Unii neutralnej dla klimatu. W 2019 i 2020 r. odbyły się dwa okrągłe stoły, podczas których omówiono postępy osiągnięte w trakcie dwuletniego badania i jego wyniki. W 2020 r. i 2021 r. odbyło się również kilka warsztatów, podczas których dyskutowano z zainteresowanymi stronami na temat koncepcji rolnictwa węglowego. W planach są kolejne warsztaty tego typu.

Wsparcie finansowe

Inicjatywy na rzecz rolnictwa węglowego mogą być finansowane ze środków wspólnej polityki rolnej, z innych środków z budżetu publicznego takich jak pomoc państwa, z funduszy prywatnych związanych z rynkami emisji lub poprzez połączenie tych wariantów finansowania.

Komisja oferuje również wsparcie finansowe na inicjatywy pilotażowe służące wprowadzaniu rolnictwa węglowego, m.in. ze środków programu LIFE i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Więcej informacji na temat możliwości pozyskania środków na rolnictwo węglowe zamieszczono w komunikacie „Zrównoważony obieg węgla” oraz w powiązanym z nim dokumencie roboczym służb Komisji „Rolnictwo węglowe”.

Przykłady dofinansowanych projektów z zakresu rolnictwa węglowego

Projekt LIFE dotyczący rolnictwa węglowego (program LIFE)

Celem projektu jest szybkie opracowanie i oficjalne przyjęcie nowych zachęt do sekwestracji dwutlenku węgla. Zachęty mają też dotyczyć zwiększenia i utrzymania zasobów węgla organicznego w glebie i biomasy w Europie. Służy to promowaniu dobrze funkcjonującego dobrowolnego rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla, dlatego w ramach projektu zostaną wskazane najważniejsze czynniki decydujące o podaży i popycie, aby zachęcić sektor prywatny do przyspieszenia działań w dziedzinie klimatu. Wyniki projektu zostaną uwzględnione przy kształtowaniu polityki rolnej i klimatycznej UE.

Projekt INTERREG dotyczący rolnictwa węglowego (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego)

Projekt ma na celu łagodzenie zmiany klimatu przy jednoczesnej poprawie stanu gleb rolnych. Aby to osiągnąć, wdrażane są techniki sekwestracji dwutlenku węgla w gospodarstwie. Drugim celem projektu jest promowanie współpracy między rolnikami a zainteresowanymi stronami, zarówno tymi z łańcucha żywnościowego, jak i spoza niego.