Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο
Climate Action

Ανθρακοδεσμευτική γεωργία

Ο τομέας της γης είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας, διότι μπορεί να δεσμεύσει CO2 από την ατμόσφαιρα.

Ο τομέας της γης είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας, διότι μπορεί να δεσμεύσει CO2 από την ατμόσφαιρα. Ωστόσο, για να ενθαρρυνθούν οι τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας να υλοποιήσουν τη δράση για το κλίμα και να συμβάλουν στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν άμεσα κίνητρα για την υιοθέτηση φιλικών προς το κλίμα πρακτικών, καθώς επί του παρόντος δεν υπάρχει στοχευμένο εργαλείο πολιτικής που να παρέχει σημαντικά κίνητρα στους διαχειριστές γης για την αύξηση και την προστασία των καταβοθρών άνθρακα.

Για τον λόγο αυτό, τον Δεκέμβριο του 2021 η Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωση σχετικά με τους βιώσιμους κύκλους άνθρακα, όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική Από το αγρόκτημα στο πιάτο. Η ανακοίνωση καθορίζει βραχυπρόθεσμες έως μεσοπρόθεσμες δράσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων για την ανθρακοδεσμευτική γεωργία, προκειμένου να κλιμακωθεί αυτό το πράσινο επιχειρηματικό μοντέλο που ανταμείβει τους διαχειριστές γης όταν υιοθετούν πρακτικές που οδηγούν σε δέσμευση άνθρακα, σε συνδυασμό με ισχυρά οφέλη για τη βιοποικιλότητα. Μεταξύ αυτών των δράσεων περιλαμβάνονται:

  • προώθηση των πρακτικών ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) και άλλων προγραμμάτων της ΕΕ, όπως το LIFE και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», ιδίως στο πλαίσιο της αποστολής «Μια ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος», και στο πλαίσιο δημόσιας εθνικής χρηματοδότησης·
  • προώθηση της τυποποίησης των μεθοδολογιών παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης για την παροχή ενός σαφούς και αξιόπιστου πλαισίου για την ανθρακοδεσμευτική γεωργία·
  • παροχή βελτιωμένης γνώσης, διαχείρισης δεδομένων και προσαρμοσμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών στους διαχειριστές γης

Παραδείγματα αποτελεσματικών πρακτικών ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας είναι τα εξής:

  • δάσωση και αναδάσωση που πραγματοποιούνται σύμφωνα με οικολογικές αρχές οι οποίες ευνοούν τη βιοποικιλότητα και την ενισχυμένη βιώσιμη διαχείριση των δασών, συμπεριλαμβανομένων πρακτικών φιλικών προς τη βιοποικιλότητα, αφενός, και την προσαρμογή των δασών στην κλιματική αλλαγή, αφετέρου·
  • γεωργοδασοκομία και άλλες μορφές μικτής γεωργίας που συνδυάζουν ξυλώδη βλάστηση (δέντρα ή θάμνους) με συστήματα καλλιέργειας και/ή ζωικής παραγωγής στην ίδια έκταση·
  • χρήση εμβόλιμων καλλιεργειών, καλλιεργειών εδαφοκάλυψης, άροσης διατήρησης και αυξανόμενων χαρακτηριστικών τοπίου: προστασία των εδαφών, μείωση της απώλειας εδάφους λόγω διάβρωσης και ενίσχυση του οργανικού άνθρακα του εδάφους σε υποβαθμισμένες αρόσιμες εκτάσεις γης·
  • στοχευμένη μετατροπή καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε εκτάσεις υπό αγρανάπαυση ή εκτάσεων υπό καθεστώς παύσης καλλιέργειας σε μόνιμους βοσκότοπους·
  • αποκατάσταση τυρφώνων και υγροτόπων που μειώνει την οξείδωση των υφιστάμενων αποθεμάτων άνθρακα και αυξάνει το δυναμικό παγίδευσης άνθρακα.

Η Επιτροπή έχει ήδη προωθήσει την ανθρακοδεσμευτική γεωργία στις συστάσεις της σχετικά με τα στρατηγικά σχέδια των κρατών μελών για την ΚΓΠ και θα συνεχίσει να περιγράφει τις δυνατότητες ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας στην περαιτέρω αξιολόγηση των σχεδίων της ΚΓΠ μέχρι την έγκρισή τους το 2022.

Επιπλέον, προκειμένου να αποσαφηνιστεί η ποιότητα των απορροφήσεων άνθρακα και να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα έλλειψη τυποποίησης των υφιστάμενων πλαισίων, το 2022 η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση για την ανάπτυξη κανονιστικού πλαισίου για την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα με βάση την αξιόπιστη και διαφανή λογιστική καταγραφή του άνθρακα, με στόχο την παρακολούθηση και την επαλήθευση της γνησιότητας των απορροφήσεων.

Τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την ανθρακοδεσμευτική γεωργία

Στις 27 Απριλίου 2021, μετά από διετή μελέτη, η Επιτροπή δημοσίευσε τεχνικό εγχειρίδιο σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας και εφαρμογής της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας στην ΕΕ, με στόχο να βοηθήσει τους ιδιωτικούς φορείς και τις δημόσιες αρχές να ξεκινήσουν πρωτοβουλίες ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας.

Η μελέτη διερεύνησε βασικά ζητήματα, προκλήσεις, συμβιβασμούς και επιλογές σχεδιασμού. Επανεξέτασε τα υφιστάμενα συστήματα που ανταμείβουν την παγίδευση του άνθρακα ή τη μείωση των εκπομπών σε πέντε τομείς: αποκατάσταση και επανύγρανση τυρφώνων, γεωργοδασοκομία, διατήρηση και ενίσχυση του οργανικού άνθρακα του εδάφους (SOC) στα ανόργανα εδάφη, διαχείριση του οργανικού άνθρακα του εδάφους στους λειμώνες· και λογιστικοί έλεγχοι των εκπομπών άνθρακα από την κτηνοτροφία.

Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ανθρακοδεσμευτική γεωργία βάσει αποτελεσμάτων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στις προσπάθειες της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και παρείχε συγκεκριμένες συστάσεις σχετικά με την εφαρμογή της. Θα πρέπει να αναπτυχθούν πιλοτικές πρωτοβουλίες σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο προκειμένου να συγκεντρωθεί πείρα για την κλιμάκωση της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας. Αυτό θα καταστήσει δυνατή τη βελτίωση πτυχών του σχεδιασμού, ιδίως την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα, και την επέκταση των γνώσεων των γεωργών και της κατανόησης των δυνητικών οφελών για αυτούς.

Το εγχειρίδιο είναι διαθέσιμο στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και ισπανικά και συμπληρώνεται από την έκθεση σχετικά με την αναλυτική υποστήριξη για την επιχειρησιακή εφαρμογή μιας πρωτοβουλίας της ΕΕ για την ανθρακοδεσμευτική γεωργία (στα αγγλικά).

Εκδηλώσεις

Η Επιτροπή διοργάνωσε διάφορες εκδηλώσεις σχετικά με την ανθρακοδεσμευτική γεωργία και τον ρόλο της γεωργίας, της χρήσης γης και της δασοκομίας σε μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ. Για να συζητηθεί η πρόοδος της διετούς μελέτης και τα πορίσματά της, πραγματοποιήθηκαν δύο συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης το 2019 και το 2020. Διάφορα εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν επίσης το 2020 και το 2021, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα για να συζητηθεί η έννοια της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη.

Χρηματοδότηση

Οι πρωτοβουλίες ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας μπορούν να χρηματοδοτηθούν μέσω της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, άλλων δημόσιων χρηματοδοτικών μέσων, όπως οι κρατικές ενισχύσεις, ιδιωτικές πρωτοβουλίες που συνδέονται με τις αγορές άνθρακα, ή μέσω συνδυασμού αυτών των επιλογών χρηματοδότησης.

Η Επιτροπή παρέχει επίσης χρηματοδοτική στήριξη σε πιλοτικές πρωτοβουλίες ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας μέσω, μεταξύ άλλων, του προγράμματος LIFE και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας διατίθενται στην ανακοίνωση με τίτλο «Βιώσιμοι κύκλοι άνθρακα» και στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Ανθρακοδεσμευτική γεωργία».

Παραδείγματα συγχρηματοδοτούμενων έργων ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας

LIFE Carbon Farming Scheme (πρόγραμμα LIFE)

Στόχος του έργου είναι ο εντοπισμός και η επιτάχυνση της ανάπτυξης και της υιοθέτησης νέων κινήτρων για την παγίδευση του άνθρακα και την αύξηση και διατήρηση του αποθέματος οργανικού άνθρακα στο έδαφος και στη βιομάζα στην Ευρώπη. Με στόχο την προώθηση μιας εύρυθμα λειτουργούσας εθελοντικής αγοράς ανθρακούχων εκπομπών, το έργο θα αποκαλύψει ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες στα μέτρα για την προσφορά και τη ζήτηση ώστε να προσκληθεί ο ιδιωτικός τομέας να επιταχύνει τη δράση για το κλίμα. Τα αποτελέσματα του έργου θα τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη των γεωργικών και κλιματικών πολιτικών της ΕΕ.

Έργο Interreg Carbon Farming (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης)

Το έργο αποσκοπεί στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής με παράλληλη βελτίωση των γεωργικών εδαφών, με την εφαρμογή τεχνικών παγίδευσης του άνθρακα στη γεωργική εκμετάλλευση. Δεν επικεντρώνεται μόνο στην παγίδευση του άνθρακα, αλλά διευκολύνει επίσης τη συνεργασία μεταξύ γεωργών και ενδιαφερόμενων μερών, τόσο εντός όσο και εκτός της τροφικής αλυσίδας.