Finansowanie działań związanych z klimatem na całym świecie

Kryzys klimatyczny to zjawisko występujące na całym świecie. Musimy zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych na całym świecie – redukcja w samej tylko UE nie wystarczy. UE jest dumna ze wspierania gospodarek rozwijających się w łagodzeniu skutków zmiany klimatu i przystosowywania się do niej.

UE, jej państwa członkowskie i Europejski Bank Inwestycyjny wspólnie wnoszą największy wkład w publiczne finansowanie działań związanych z klimatem w gospodarkach rozwijających się – w 2021 r. przeznaczyły na ten cel 23,04 mld euro.

Są one również największymi na świecie darczyńcami oficjalnej pomocy rozwojowej (łącznie 67 mld euro w 2020 r.), przy czym działania w dziedzinie klimatu są w coraz większym stopniu zintegrowane z tą pomocą.

W ramach porozumienia paryskiego wiele państw na całym świecie zobowiązało się do powiązania przepływów finansowych z niskoemisyjnym i odpornym na zmianę klimatu kierunkiem rozwoju, co pomoże w osiągnięciu naszych długoterminowych celów klimatycznych.

W tym kontekście UE zainicjowała ambitny Plan działania w zakresie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, a także strategię finansowania transformacji w stronę gospodarki zrównoważonej. UE pomaga również gospodarkom rozwijającym się w doskonaleniu ich zdolności pozyskiwania środków finansowych na rzecz niskoemisyjności.

W październiku 2019 r. UE, wraz z Argentyną, Kanadą, Chile, Chinami, Indiami, Kenią i Marokiem (od tamtej pory przyłączyły się do nich inne kraje), uruchomiła międzynarodową platformę ds. zrównoważonego finansowania. Ma ona na celu zwiększenie mobilizacji kapitału prywatnego na rzecz zrównoważonych środowiskowo inwestycji.

W 2021 r. Komisja Europejska przeznaczyła 2,5 mld euro na potrzeby gospodarek rozwijających się, z czego znaczna część (niemal 40 proc.) jest zarezerwowana na działania w celu przystosowania się do zmiany klimatu.

Ponadto 20 proc. całego budżetu UE na lata 2014–2020 przeznaczono na działania związane z klimatem. Na lata 2021–2027 cel ten zwiększono do 30 proc. ze środków całego budżetu i 35 proc. ze środków Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy”.

Co więcej, Europejski Bank Inwestycyjny przekazał w 2021 r. gospodarkom rozwijającym się 2,56 mld euro na finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu. Środki te są przeznaczane na przykład na projekty w zakresie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych w Afryce i w innych regionach, a fundusze często łączone są z dofinansowaniem ze strony Komisji i agencji krajowych państw członkowskich UE.

UE wspierała dialog polityczny i konkretne ukierunkowane działania na rzecz klimatu w gospodarkach rozwijających się głównie za pośrednictwem światowego sojuszu na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu + (GCCA+). Inicjatywa ta działała w latach 2014–2020 – jej projekty są obecnie finalizowane.

Dotacje na tę inicjatywę wzrosły z 317,5 mln euro w pierwszej fazie (2007–2014) do 420 mln euro w drugiej fazie (2014–2020).

GCCA+ kładł duży nacisk na kraje najsłabiej rozwinięte i na małe rozwijające się państwa wyspiarskie, ponieważ są one najbardziej narażone na skutki zmiany klimatu.

Ogólnym celem było wspieranie dialogu politycznego i współpracy w dziedzinie zmiany klimatu między UE a gospodarkami rozwijającymi się.

Obszary priorytetowe:

• włączanie kwestii zmian klimatu do krajowych strategii rozwoju
• zwiększanie odporności na zmianę klimatu
• wspieranie państw w formułowaniu i wdrażaniu strategii w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu i jej łagodzenia
• wspieranie ich w opracowywaniu i finansowaniu opłacalnych projektów rozwojowych związanych z klimatem.

Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Plus (EFSD+) jest częścią unijnych ram inwestycyjnych dla państw spoza UE. Zapewnia on finansowanie na całym świecie szeregu operacji finansowych. Fundusz ten został uwzględniony w długoterminowym unijnym programie finansowania działań zewnętrznych – ISWMR – „Globalny wymiar Europy”.

Jest to kompleksowy instrument oferujący różne środki wsparcia rozwoju krajów partnerskich, takie jak:

• gwarancje
• dotacje udzielane ze środków uzyskanych w wyniku łączenia dotacji UE i pożyczek z banków komercyjnych
• pomoc techniczna dla krajów partnerskich w doskonaleniu ich projektów i wprowadzaniu reform.

EFZR+ będzie pozyskiwał zasoby finansowe na zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój z sektora prywatnego. Nowy instrument będzie wspierał inwestycje w krajach partnerskich w celu promowania tworzenia godnych miejsc pracy, wzmocnienia infrastruktury publicznej i prywatnej, promowania odnawialnych źródeł energii i zrównoważonego rolnictwa oraz rozwoju gospodarki cyfrowej.

Ramy inwestycyjne obejmują również gwarancję na działania zewnętrzne, która zwiększa unijne finansowanie zrównoważonego rozwoju do kwoty 53 mld euro.

Na potrzeby gwarancji przewidziano środki w wysokości 39,8 mld euro, aby zabezpieczyć operacje EFZR+. Dzięki środkom sektora prywatnego i efektowi dźwigni będzie można uruchomić inwestycje w wysokości 200 mld euro w latach 2021–2027.

UE podtrzymuje swoje zaangażowanie na rzecz osiągnięcia przez gospodarki rozwinięte celu polegającego na pozyskaniu z różnych źródeł 100 mld dolarów rocznie do roku 2025 na wsparcie dla gospodarek rozwijających się.

Fundusze pochodzą z wielu różnych źródeł – publicznych i prywatnych, dwustronnych i wielostronnych oraz alternatywnych źródeł finansowania – w kontekście znaczących działań na rzecz łagodzenia zmian klimatu i przejrzystego wdrażania przez gospodarki rozwijające się.

UE apeluje do obecnych i potencjalnych podmiotów wnoszących wkład o finansowanie również działań na rzecz klimatu w gospodarkach rozwijających się, zgodnie z ich możliwościami i obowiązkami.

We wrześniu 2022 r. OECD opublikowała sprawozdanie na temat finansowania działań na rzecz klimatu przez gospodarki rozwinięte w gospodarkach rozwijających się. Z zawartych w nim informacji wynika, że gospodarki rozwinięte osiągają postępy w dziedzinie finansowania działań na rzecz klimatu i że istnieją przesłanki, które wskazują na utrzymującą się tendencję wzrostową. W 2020 r. środki na finansowanie działań związanych z klimatem w gospodarkach rozwijających się osiągnęły poziom 83,3 mld dolarów, co oznacza wzrost w porównaniu z 58,6 mld dolarów w 2016 r.

Zielony Fundusz Klimatyczny został utworzony w 2010 r., aby pomóc gospodarkom rozwijającym się w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych oraz w dostosowywaniu się do zmiany klimatu.

Od 2014 r. zgromadzono wstępne zobowiązania na kwotę 10,3 mld dolarów. Państwa UE zobowiązały się dostarczyć niemal połowę tych zasobów – 4,7 mld dolarów.

W ramach pierwszego uzupełnienia środków Zielonego Funduszu Klimatycznego w październiku 2019 r. 27 państw (z których większość to państwa członkowskie UE) zobowiązało się do zasilenia funduszu w ciągu najbliższych czterech lat o dodatkowe 9,78 mld dolarów. Do 31 maja 2022 r. państwa członkowskie wypłaciły wynikające z zobowiązania fundusze w wysokości 5,5 mld dolarów.

Niektóre państwa i regiony UE wnoszą również wkład w wysokości około 95 proc. dobrowolnych zobowiązań na rzecz zapewnienia funkcjonowania Funduszu Adaptacyjnego pomagającego krajom rozwijającym się w przystosowaniu się do zmiany klimatu. Podczas COP26 w 2021 r. Komisja Europejska wsparła Fundusz Adaptacyjny kwotą 100 mln euro.

Aby przejść na gospodarkę przyjazną dla środowiska i pobudzać zrównoważony wzrost gospodarczy, kraje muszą pozyskać dodatkowe fundusze publiczne i prywatne.

Międzynarodowe fundusze na działania w związku ze zmianą klimatu powinny zostać wykorzystane jako zachęta do przyjaznych dla środowiska inwestycji niskoemisyjnych, w celu uzupełnienia zasobów krajowych w gospodarkach rozwijających się.

UE stosuje tutaj dwa podejścia:

• bezpośrednio udziela dotacji najuboższym i najbardziej potrzebującym krajom
• wykorzystuje dotacje do zwiększenia inwestycji prywatnych, łącząc dotacje z pożyczkami i kapitałem ze źródeł publicznych i prywatnych, takich jak dwustronne i wielostronne banki rozwoju.

UE i jej państwa członkowskie utworzyły na przykład szereg instrumentów mieszanych, łączących w sobie dotacje i pożyczki oraz obejmujących różne regiony.

Aby dowiedzieć się więcej, kliknij „+”.