Διεθνής χρηματοδότηση για το κλίμα

Η κλιματική κρίση αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο. Πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές σε ολόκληρο τον κόσμο — η μείωσή τους στην ΕΕ και μόνο δεν αρκεί. Ως εκ τούτου, η ΕΕ είναι υπερήφανη που συνεργάζεται με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες για να τους παράσχει τη στήριξη που χρειάζονται για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν.

Η ΕΕ, τα κράτη μέλη της και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι από κοινού ο μεγαλύτερος πάροχος δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα προς τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, έχοντας χορηγήσει 23,04 δισ. EUR το 2021.

Αποτελούν επίσης τον μεγαλύτερο χορηγό επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας παγκοσμίως (συνολικού ύψους 67 δισ. EUR το 2020), και η δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής ενσωματώνεται ενσωματώνεται ολοένα και περισσότερο σε αυτή τη βοήθεια.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, πολλές χώρες ανά τον κόσμο δεσμεύτηκαν να καταστήσουν τις χρηματοδοτικές ροές συμβατές με μια πορεία χαμηλών εκπομπών και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, ώστε να συμβάλουν στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων μας για το κλίμα.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ δρομολόγησε ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης για τη χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης, καθώς και μια στρατηγική για τη χρηματοδότηση της μετάβασης σε μια βιώσιμη οικονομία. Η ΕΕ βοηθά επίσης τις αναπτυσσόμενες οικονομίες να βελτιώσουν τις συνθήκες κινητοποίησης χρηματοδότησης σε τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.

Τον Οκτώβριο του 2019, η ΕΕ μαζί με την Αργεντινή, την Ινδία, τον Καναδά, την Κένυα, την Κίνα, το Μαρόκο και τη Χιλή (έχουν πλέον προσχωρήσει και άλλες χώρες), δρομολόγησαν τη διεθνή πλατφόρμα για τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Η πλατφόρμα αποσκοπεί στην αύξηση της κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων για περιβαλλοντικά βιώσιμες επενδύσεις.

Το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δέσμευσε 2,50 δισ. EUR για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, με σημαντικό μερίδιο (σχεδόν το 40 %) να διατίθεται για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Επιπλέον, ενώ το 20 % του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 δαπανήθηκε σε έργα που σχετίζονται με το κλίμα — ο στόχος αυτός έχει γίνει 30 % για την περίοδο 2021-2027 και 35 % για τον Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (NDICI).

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων διέθεσε 2,56 δισ. EUR σε χρηματοδότηση για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες το 2021. Χρηματοδοτεί, για παράδειγμα, έργα ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Αφρική και σε άλλες περιοχές, και συχνά συνδυάζει κονδύλια με κονδύλια της Επιτροπής και των εθνικών οργανισμών στις χώρες της ΕΕ.

Ο κύριος δίαυλος στήριξης της ΕΕ για διάλογο πολιτικής και ειδική, στοχευμένη δράση για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες ήταν η Παγκόσμια Συμμαχία για την κλιματική αλλαγή+ (GCCA+). Η πρωτοβουλία αυτή διήρκεσε από το 2014 έως το 2020 και τα έργα βρίσκονται επί του παρόντος στο στάδιο της ολοκλήρωσης.

Οι επιχορηγήσεις για την πρωτοβουλία αυτή αυξήθηκαν από 317,5 εκατ. EUR κατά την πρώτη φάση (2007-2014) σε 420 εκατ. EUR κατά τη δεύτερη φάση (2014-2020).

Η GCCA+ επικεντρώθηκε ιδιαίτερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και στα αναπτυσσόμενα μικρά νησιωτικά κράτη (ΑΜΝΚ), καθώς αυτά είναι τα πλέον ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή.

Ο γενικός στόχος ήταν η προώθηση του πολιτικού διαλόγου και της συνεργασίας για την κλιματική αλλαγή μεταξύ της ΕΕ και των αναπτυσσόμενων οικονομιών.

Τομείς προτεραιότητας:

• ενσωμάτωση της κλιματικής αλλαγής σε πολλαπλές πτυχές των εθνικών αναπτυξιακών στρατηγικών
• αύξηση της ανθεκτικότητας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
• παροχή βοήθειας στις χώρες για τη διαμόρφωση και την εφαρμογή στρατηγικών προσαρμογής και μετριασμού
• παροχή συνδρομής ώστε να προετοιμάσουν και να χρηματοδοτήσουν αναπτυξιακά έργα που σχετίζονται με το κλίμα με δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης (δηλαδή οικονομικά αποδοτικά).

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη+ (ΕΤΒΑ+) αποτελεί μέρος του επενδυτικού πλαισίου της ΕΕ για χώρες εκτός ΕΕ. Εξασφαλίζει παγκόσμια κάλυψη για μια σειρά χρηματοοικονομικών πράξεων. Περιλαμβάνεται στο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα του προϋπολογισμού της ΕΕ για την εξωτερική δράση: Global Europe – NDICI.

Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο μέσο που περιλαμβάνει διάφορα επιμέρους μέσα για τη στήριξη της ανάπτυξης χωρών-εταίρων, όπως:

• εγγυήσεις
• επιχορηγήσεις που παρέχονται μέσω «συνδυασμού επιχορηγήσεων» (συνδυασμός επιχορηγήσεων της ΕΕ με δάνεια εμπορικών τραπεζών)
• τεχνική συνδρομή για να βοηθηθούν οι χώρες-εταίροι να βελτιώσουν την ποιότητα των έργων τους και να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις

Το ΕΤΒΑ+ θα αντλήσει χρηματοδοτικούς πόρους για βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη από τον ιδιωτικό τομέα. Θα υποστηρίζει τις επενδύσεις στις χώρες-εταίρους για τη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, την ενίσχυση των δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών, την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της βιώσιμης γεωργίας, και τη στήριξη της ψηφιακής οικονομίας.

Το επενδυτικό πλαίσιο περιλαμβάνει επίσης την εγγύηση εξωτερικής δράσης, η οποία ενισχύει τη χρηματοδότηση της ΕΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη σε 53 δισ. EUR.

Η εγγύηση εξωτερικής δράσης έχει ικανότητα ύψους 39,8 δισ. EUR για την παροχή εγγυήσεων για τις δραστηριότητες του ΕΤΒΑ+. Μαζί με τον ιδιωτικό τομέα και χάρη στη μόχλευση που θα προκύψει, αυτό μπορεί να κινητοποιήσει 200 δισ. EUR σε επενδύσεις κατά την περίοδο 2021-2027.

Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην επίτευξη του στόχου των ανεπτυγμένων οικονομιών να κινητοποιούν από κοινού από διάφορες πηγές 100 δισ. USD ετησίως έως το 2025 για τη στήριξη των αναπτυσσόμενων οικονομιών.

Η χρηματοδότηση προέρχεται από ευρύ φάσμα πηγών —δημόσιων και ιδιωτικών, διμερών και πολυμερών, συμπεριλαμβανομένων των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης— στο πλαίσιο ουσιαστικής δράσης μετριασμού και διαφανούς εφαρμογής από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Η ΕΕ ζητεί από τους υφιστάμενους και δυνητικούς συνεισφέροντες να χρηματοδοτήσουν επίσης τη δράση για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες σύμφωνα με τις αντίστοιχες ικανότητες και ευθύνες τους.

Τον Σεπτέμβριο του 2022, ο ΟΟΣΑ δημοσίευσε έκθεση σχετικά με τη χρηματοδότηση που διέθεσαν οι ανεπτυγμένες οικονομίες σε δράσεις για το κλίμα σε αναπτυσσόμενες οικονομίες. Δείχνει ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες σημειώνουν πρόοδο όσον αφορά τη χρηματοδότηση για το κλίμα και οι ενδείξεις είναι ότι η ανοδική τάση θα συνεχιστεί. Η χρηματοδότηση για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες ανήλθε σε 83,3 δισ. USD το 2020, έναντι 58,6 δισ. δολαρίων το 2016.

Το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα συστάθηκε το 2010 για να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες οικονομίες να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή.

Από το 2014, έχει συγκεντρώσει αρχικές δεσμεύσεις αξίας 10,3 δισ. USD. Οι χώρες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί για σχεδόν το ήμισυ αυτού του ποσού: 4,7 δισ. USD.

Κατά την πρώτη αναπλήρωση του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα τον Οκτώβριο του 2019, 27 χώρες (οι περισσότερες από τις οποίες χώρες της ΕΕ) δεσμεύτηκαν να αναπληρώσουν το ταμείο με επιπλέον 9,78 δισ. USD για τα επόμενα 4 έτη. Έως τις 31 Μαΐου 2022, οι χώρες της ΕΕ είχαν εκταμιεύσει 5,5 δισ. USD από τα δεσμευμένα κεφάλαια.

Ορισμένες χώρες και περιφέρειες της ΕΕ συνεισφέρουν επίσης περίπου το 95 % των ετήσιων εθελοντικών δεσμεύσεων για τη διασφάλιση της λειτουργίας του Ταμείου Προσαρμογής, το οποίο βοηθά τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να στηρίξει το Ταμείο Προσαρμογής ύψους 100 εκατ. EUR στην COP26 το 2021.

Οι χώρες πρέπει να προσελκύσουν πρόσθετη δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση για τη μετάβαση σε μια φιλική προς το κλίμα οικονομία και για να προωθήσουν τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Η διεθνής χρηματοδότηση για το κλίμα θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός παροχής κινήτρων για επενδύσεις ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή και χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, συμπληρώνοντας τους εγχώριους πόρους στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Η προσέγγιση της ΕΕ είναι διττή:

• παροχή επιχορηγήσεων απευθείας στις φτωχότερες και πιο ευάλωτες χώρες
• χρήση της χρηματοδότησης μέσω επιχορηγήσεων για τη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων, με τον συνδυασμό επιχορηγήσεων με δάνεια και μετοχές από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές, συμπεριλαμβανομένων διμερών και πολυμερών τραπεζών ανάπτυξης

Για παράδειγμα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν θεσπίσει μια σειρά συνδυαστικών μηχανισμών που συνδυάζουν τη χρηματοδότηση επιχορηγήσεων με δάνεια, καλύπτοντας διαφορετικές περιοχές.

Για περισσότερες πληροφορίες, κάντε κλικ στα σύμβολα +.